ભારત માં સોપારીનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે બે સ્વરૂપમાં થાય છે. એક પૂજા સામગ્રી તરીકે, બીજો તમાકુ ઉત્પાદન (પાન-મસાલા અથવા પાન) સાથે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે સોપારી નો ઉપયોગ ફક્ત આ બંને કાર્યો માટે જ થતો નથી, પરંતુ તેનો ઉપયોગ દવા તરીકે પણ થાય છે. તેનો ઉપયોગ આયુર્વેદમાં અનેક રોગોની સારવાર માટે થાય છે. સોપારીનો ઉપયોગ એનિમિયા, પાચક, કબજિયાત, દાંત સંબંધી વિકારો અને પીડાને દૂર કરવામાં મદદગાર માનવામાં આવે છે.
આ લેખમાં, અમે તમને સોપારી અને તેના પોષક તત્વો ના ફાયદા થી સંબંધિત ઘણી માહિતી આપીશું, જેના વિશે તમે પહેલાં ભાગ્યે જ વાંચ્યું હશે અથવા સાંભળ્યું હશે.
સોપારીના ફાયદા અને ઉપયોગો જાણતા પહેલા, તે શું છે તે જાણવું વધુ જરૂરી છે.
સોપારી શુ છે?
સોપારી એરિકોસી ના સંબંધિત ઝાડ પર લાગવા વાળું એક ફળ છે. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ અરેકા કટેચુ છે. અંગ્રેજીમાં તેને બીટલ નટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.તેનો છોડ નાળિયેર ના ઝાડ જેવો ઊંચો હોય છે, અને તેના પાંદડા પહોળા છે. તે દક્ષિણ એશિયા, દક્ષિણપૂર્વ એશિયા અને આફ્રિકાના ઘણા ભાગોમાં ઉદ્ભવે છે. સોપારી ગરમ અને એસિડિક હોય છે. તેથી, તેને દવા તરીકે મર્યાદિત માત્રામાં લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
સોપારી શું છે તે જાણ્યા પછી,આપણે સોપારીના ફાયદા વિશે જાણીશુ
સોપારીના ફાયદા
1. સ્ટ્રોકમાં ફાયદાકારક
સોપારીનો ઉપયોગ સ્ટ્રોક ના જોખમ ને ઘટાડવામાં મદદગાર સાબિત થઈ શકે છે. નિષ્ણાંતોના જણાવ્યા મુજબ, ફ્લેવેનોઈડ, આલ્કેલોઈડ, ટેર્પેનોઈડ્સ, ટેનીન, સાયનોજેનિક, ગ્લુકો સાઇડ, આઈસોપ્રિનોઇડ, એમિનો એસિડ્સ અને યુજેનોલ જેવા વિશેષ તત્વ લાલ સોપારી માં જોવા મળે છે. આ બધા તત્વો સંયુક્ત સ્ટ્રોક (માનસિક અને રક્તવાહિની) ના જોખમ ને ઘટાડવામાં ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. આ કારણોસર એવું માનવામાં આવે છે કે લાલ સોપારી ના પાન સાથે સોપારી નો ઉપયોગ સ્ટ્રોકના જોખમોને ઘટાડવામા પણ મદદ કરી શકે છે. જો કે, આ સંદર્ભમાં હજી વધુ સંશોધનની જરૂર છે.
2. સ્કિઝોફ્રેનિઆ (માનસિક વિકાસ)
સ્કિઝોફ્રેનિઆ (માનસિક વિકાર) ના રોગમાં પણ સોપારી ખૂબ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. ખરેખર, સોપારીમાં વિવિધ પ્રકારના અસરકારક ફ્લેવેનોઈડ હોય છે, જેમાં એન્ટીઓક્સીડન્ટ અને બળતરા વિરોધી અસર હોય છે. આ કારણોસર સોપારી ઘણા માનસિક અને નર્વસ સિસ્ટમ રોગોને દૂર કરવામાં અસરકારક હોઈ શકે છે જેમ કે: – અલ્ઝાઇમર, પાર્કિન્સન, એમિઓટ્રોફિક લેટરલ સ્ક્લેરોસિસ, હન્ટિંગ્ટન અને સ્કિઝોફ્રેનિઆ.
3. કેવિટી થી બચાવ
જોકે સોપારીની વધુ માત્રાથી દાંત અને મોં માં ઘણા નુકસાન થાય છે, પરંતુ જો તેનો ઉપયોગ મર્યાદિત માત્રામાં કરવામાં આવે તો તે દાંત પર એકઠા થતી પોલાણ ને દૂર કરવામા મદદગાર સાબિત થઈ શકે છે. નિષ્ણાતોના મતે, તેમાં એન્થેલ્મિન્ટિક ઇફેક્ટ્સ હોય છે, જેને પોલાણની સમસ્યાઓમાં પણ ફાયદાકારક ગણાવી શકાય છે.જો કે, આ અંગે હજી વધુ સંશોધનની જરૂર છે.
4 સૂકા મોં ની સમસ્યા માંથી છુટકારો
એક સંશોધન દ્વારા પુષ્ટિ મળી છે કે સોપારી ચાવવાથી મોં માં વધુ પડતી લાળ ઉત્પન્ન થાય છે.આ સ્થિતિમાં સૂકા મોં ની સમસ્યામાં સોપારીનો ઉપયોગ લાળ બનાવવામાં મદદ કરે છે. આ કારણોસર, એવું કહેવું ખોટું નહીં હોય કે જો તમે સૂકા મોં ની સમસ્યા છે , તો સોપારી ચાવવી તમારા માટે ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે.
5. હોઠ પર ચાંદા
લાલ સોપારી નો ઉપયોગ હોઠ ના ફોલ્લાઓને મટાડવા માટે કરી શકાય છે. ખરેખર, એવું માનવામાં આવે છે કે લાલ સોપારી ના આખા છોડ માં સમસ્યા હલ કરવાની ઘણી ગંભીર ગુણધર્મો છે. જે અલ્સર ની સમસ્યાને મટાડવામાં પણ મદદરૂપ થઈ શકે છે. જો કે, આ સંદર્ભે કોઈ મક્કમ પુરાવા ઉપલબ્ધ નથી.
6. કમરના દુખાવામાં મદદરૂપ
પીઠના દુખાવાની સમસ્યામાં પણ લાલ સોપારી ઉપયોગ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. નિષ્ણાતોના મતે લાલ સોપારી નો આખો છોડ ઘણા ઔષધીય ગુણધર્મો માટે વપરાય છે, જેમાં સાંધાનો દુખાવો અને સંધિવા (સંધિવા નો એક પ્રકાર જે સંયુક્ત દુખાવો અને બળતરા નું કારણ બને છે) જેવી સમસ્યાઓ નો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય સોપારીમાં એનાલજેસિક ગુણ પણ છે, જે પીઠના દુખાવા માટે ફાયદાકારક પરિણામ આપી શકે છે. પરંતુ પીઠના દુખાવા માટે તેના પાંદડાના રસ ની પેસ્ટ લગાવવી સલાહ આપવામાં આવે છે.
7. એનિમિયાથી રાહત
સોપારીનો ઉપયોગ એનિમિયા થી સંબંધિત જોખમ ઘટાડવા માટે પણ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. પરંતુ તેના વધુ પડતા સેવનને લીધે, તમે અન્ય ઘણા જોખમોનો પણ સામનો કરી શકો છો. આ કારણોસર, આનો ઉપયોગ કરતા પહેલા ડોક્ટરની એકવાર સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
8. પાચનની પ્રક્રિયા માં સુધારો કરે છે
સોપારી પર કરવામાં આવેલા સંશોધન સૂચવે છે કે તેના ઉપયોગથી મોં માં લાળ ની પ્રક્રિયા માં વધારો થાય છે, જે પાચક પ્રક્રિયાનો મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. તે જ સમયે, તે પાચન રસ વધારવામાં પણ મદદ કરે છે, જે પ્રક્રિયા ને વધુ સરળ બનાવે છે. વળી, કબજિયાતની સમસ્યા દૂર કરવામાં પણ તે ફાયદાકારક માનવામાં આવ્યું છે. આ કારણોસર, એમ કહી શકાય કે ખાધા પછી સોપારી નું સેવન કરવાથી તમે ઘણા ફાયદાકારક પાચક પરિણામો મેળવી શકો છો.
9. સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવે છે
સોપારી નો એક ફાયદો એ છે કે તેનું સેવન કરવાથી સ્નાયુઓ મજબૂત કરવામાં મદદગાર માનવામાં આવે છે. હકીકતમાં, તેમાં ઘણા બધા આલ્કેલોઈડ છે, જેમાં એન્ટિ-મસ્કરનિક (નર્વસ સિસ્ટમ દૂર કરવાની) અસર હોય છે, જે સ્નાયુઓને નરમ પાડે છે અને મજબૂત બનાવે છે.
10. કબજિયાતની સમસ્યાથી છુટકારો મળે છે
લેખમાં તમને પહેલેથી જ કહેવામાં આવ્યું છે કે સોપારીનું સેવન લાળ અને પાચક રસ વધારવામાં મદદરૂપ માનવામાં આવે છે. પાચન પ્રક્રિયામાં ખલેલ નાં કારણે કબજિયાતની સમસ્યા થાય છે. આ કારણોસર, તેના સહાયક પરિણામો કબજિયાતને દૂર કરવામાં પણ જોઈ શકાય છે.
11. દાંત પીળા થતા અટકાવે
લેખમાં અગાઉ જણાવ્યા મુજબ, એન્થેલ્મિન્ટિક અસર (પરોપજીવી નષ્ટ કરનાર) ને કારણે સોપારી નું સેવન દાંત પરના પોલાણ ને દૂર કરવામાં મદદગાર માનવામાં આવે છે. દાંતના પીળા થવા માટેનું પોલાણ પણ એક મુખ્ય કારણ હોઈ શકે છે. આ કારણોસર, એમ કહી શકાય કે તેનો ઉપયોગ પીળા દાંત ની સમસ્યાને દૂર કરવામાં ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. જો કે, આ અંગે હજી વધુ સંશોધનની જરૂર છે.
12. અતિસાર થી બચાવ
સોપારી સંબંધિત સંશોધન દ્વારા પુષ્ટિ કરવામાં આવી છે કે તેનું સેવન કરવાથી અતિસારની સમસ્યા થી રાહત મળે છે. ખરેખર, તેમાં ઇમ્યુનો મોડ્યુલેટરી અને એન્ટિ-એલર્જિક અસર ઉપલબ્ધ છે, તેમાં વિપુલ પ્રમાણમાં પોલિફેનોલ્સ જોવા મળે છે. આ અસરથી ઝાડાથી સંબંધિત ઘણા જોખમી પરિબળો માં ઘટાડો થાય છે. આવી સ્થિતિમાં, એવું માની શકાય છે કે સોપારી નું સેવન કરવાથી અતિસારની સમસ્યા થી રાહત મળે છે.
13. ઉબકા ની સમસ્યા દૂર કરે
ઉબકા દૂર કરવા માટે સોપારીનો ઉપયોગ પણ કરી શકાય છે. નિષ્ણાંતોના જણાવ્યા મુજબ, તેનો ઉપયોગ પાચનમાં સુધારો કરે છે, ભૂખને દૂર કરે છે અને ઉબકાની સમસ્યાને ઘટાડવા માટે મદદ કરે છે.
14. દાંત નાં પેઢા માં થતો ચેપ અટકાવવા
સોપારી પેઢા માટે એસિડ્રિંજેટ (એસિડિક અને નર્વને મજબૂત બનાવવાની અસર) તરીકે કામ કરે છે, જેનાં કારણે માનવામાં આવે છે કે પેઢામાં લોહી નીકળવાની સમસ્યામાં ઘટાડો થાય છે. તેમજ પેઢા ને સ્વસ્થ અને મજબૂત રાખવામાં ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. આ બધી સમસ્યાઓ પેઢામાં ચેપ હોવાને કારણે ઉદ્ભવે છે. આ કારણોસર, એમ કહી શકાય કે સોપારી પેઢામાં થતા સંક્રમણ ને દૂર કરવામા મદદગાર સાબિત થઈ શકે છે.
15. પેશાબ કરવામાં મુશ્કેલી
સોપારીનો ઉપયોગ થી પેશાબ ની સમસ્યાથી રાહત માટે મદદગાર ગણી શકાય છે. તેનું કારણ એ છે કે તેમાં સફરોલ નામનું તત્વ છે, જે મૂત્રાશયની પ્રક્રિયામાં સુધારો કરે છે અને પેશાબમાં અવરોધની સમસ્યાને દૂર કરવા માટે પણ કામ કરી શકે છે.
સોપારીના ફાયદા જાણ્યા પછી, હવે અમે તેના ઉપયોગની પદ્ધતિ વિશે વાત કરીશું.
સોપારી નો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો
- દવા તરીકે સોપારીનો ઉપયોગ કરવાની પદ્ધતિ નીચે મુજબ છે .
- 10 થી 15 ગ્રામ ખાંડ સાથે તેના જેટલો જ સોપારી પાવડર ખાવાથી અતિસારની સમસ્યામાં ફાયદો થઈ શકે છે.
- પેટના વિકાર અને પરજીવી સામે રક્ષણ આપવા માટે, લીંબુના રસમાં લગભગ ત્રણ ગ્રામ સોપારી પાવડર મેળવી લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
- 100 ગ્રામ દૂધમાં 4 થી 6 ગ્રામ સોપારી નો પાવડર મિક્સ કરીને પીવાથી પેટ ને લગતા જંતુઓ દૂર થઈ શકે છે.
- સોપારીના પાવડરને લગભગ 10 ગ્રામ પાણીમાં ભેળવીને કોગળા કરવાથી દાંતના પેઢા નો રક્તસ્ત્રાવ મટે છે.
- દવા તરીકે સંતુલિત માત્રામાં દિવસમાં એક કે બે વાર સોપારીનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
- સોપારીના ઘણા ફાયદા તેમજ ગેરફાયદા છે, જે આપણે જાણીશુ.
સોપારી ની આડઅસરો
સોપારી ખાવાના ગેરફાયદા વિશે વાત કરતાં, તેનો વધુ પડતો સેવન ઘણી આડઅસર ને આમંત્રણ આપે છે, પરંતુ તેને દવા તરીકે સંતુલિત માત્રામાં લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. બીજી બાજુ, જો તમે દવા માટે કાચી સોપારીનો ઉપયોગ કરો છો, તો પછી તેને સંતુલિત માત્રામાં પણ કેટલાક ગેરફાયદા દેખાઈ શકે છે.
- ચહેરા પર લાલાશ આવવી.
- વધુ પરસેવો થવો.
- હાંફ ચઢવી.
- ભારે તરસ લાગવી.
- પેટનો દુખાવો.
- ઝાડા ની સમસ્યા.
- સ્નાયુમાં દુખાવો.
- ધબકારા ધીમા પડવા
- બેહોશ થઇ જવું.
નોંધ
ધ્યાનમાં રાખો કે સોપારી નો લાંબા સમય સુધી વપરાશ ફાયદાકારક કરતા નુકસાનકારક હોઈ શકે છે. ગુટખા અને પાન મસાલા જેવી સોપારીની ટેવ ઘણા રોગોનું કારણ બની શકે છે. ફક્ત ક્યારેક ક્યારેક સોપારી નું સેવન કરવું અને તેના વ્યસન થી બચવું વધુ સારું છે.
સોપારી શું છે અને સોપારી ખાવાથી શું ફાયદા થાય છે? આ લેખમાં સમજાવ્યું છે. તેને જાણ્યા પછી, તમારે તેના ઉપયોગ વિશે થોડી જીજ્ઞાશા જગાડવી જોઈએ. તે જ સમયે, મનમાં વિચાર્યું હશે કે તેના ફાયદા નો ઉપયોગ શા માટે ન કરીએ.આવી સ્થિતિમાં, દવા તરીકે સોપારી નો લાભ મેળવવા માટે, તમારે લેખમાં આપેલી બધી માહિતી નું સેવન કરતા પહેલા તેને સંપૂર્ણ રીતે વાંચવું જોઈએ. તે પછી જ તેનો ઉપયોગ કોઈપણ સમસ્યાની સારવાર માટે કરો. આશા છે કે, આ લેખ તમારા આરોગ્ય સંબંધિત ઘણી સમસ્યાઓ હલ કરવામાં ફાયદાકારક સાબિત થશે.
જો તમને આ માહિતી સારી લાગી હોય તો અમને કમેન્ટ સેકશન માં જરૂર જણાવજો.. આવી અવનવી માહિતી જાણવા માટે અમારું પેજ “ફક્ત ગુજરાતી” લાઈક કરો અને તમારા મિત્રો તથા સગા સંબંધીઓ સાથે શેર જરૂર
કરવું.
નોંધ : આ લખાણ ની કોપી કરતા પહેલા અમારી લેખિત મંજૂરી લેવી જરૂરી છે.
Author: FaktGujarati Team