ભારતના લગભગ દરેક રસોડામાં ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ ચોક્કસ કરવામાં આવે છે. તેનો ચપટી ભર ઉપયોગ કરવા માત્રથી ભોજનનો સ્વાદ સ્વાદિષ્ટ બની જાય છે. તમે જાણતા જ હશો કે ઘણા પ્રકારના મસાલાઓ ભેળવીને ગરમ મસાલો તૈયાર કરવામાં આવે છે, પરંતુ શું તમે તે જાણો છો કે ભોજનમાં સ્વાદ વધારનાર ગરમ મસાલો સ્વાસ્થ્ય માટે કેટલો ફાયદાકારક છે. જો તમે નથી જાણતા, તો પરેશાન થવાની કોઈ વાત નથી, અમે તમને જણાવીશું. ફક્ત ગુજરાતીના આ લેખમાં તમને ગરમ મસાલાના ફાયદાઓ વિશે વિસ્તારમાં જણાવીશું. સાથેજ ગરમ મસાલો બનાવવાની રીત અથવા તેમ કહો કે ઘરમાં ગરમ મસાલો કેવી રીતે બનાવવો, તેની માહિતી પણ તમને આપવામાં આવશે. તેથી, સ્વાસ્થ્યને શ્રેષ્ઠ બનાવી રાખવા માટે આ લેખને છેલ્લે સુધી જરૂર વાંચો.
ગરમ મસાલાના ફાયદા:
ગરમ મસાલો ખાવાના એક નહિ અનેક ફાયદાઓ છે, જેમાંથી મુખ્ય ફાયદાઓ વિશે અમે અહી જણાવી રહ્યા છીએ.
૧. વજન ઘટાડવામાં:
વજન ઘટાડવા માટે ગરમ મસાલાના ફાયદા જોઈ શકાય છે. તેના માટે ગરમ મસાલામાં જોવા મળતા પોષક તત્વો આ માટે જવાબદાર છે. ગરમ મસાલામાં થોડી માત્રામાં ફાઇબર જોવા મળે છે. (૧) એક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ મુજબ, જો દિવસમાં આહાર સ્ત્રોતના માધ્યમથી લગભગ ૩૦ ગ્રામ ફાઈબરનું સેવન કરવામાં આવે, તો તે વજન ઘટાડવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે. (૨) તેથી, ફાઇબરથી ભરપુર ખાદ્ય પદાર્થોની સાથે થોડો ગરમ મસાલો લેવો પણ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે.
૨. પાચન માટે:
એક સ્વસ્થ શરીર માટે જરૂરી છે કે તેનું પાચનતંત્ર પણ યોગ્ય રીતે કાર્ય કરે. તેના માટે આપણા રસોડામાં રાખેલ ગરમ મસાલો ઉપયોગી થઈ શકે છે. અહી ફરી એક વખત ગરમ મસાલામાં રહેલ ફાઇબરનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવશે. ફાઈબરનું સેવન આપણી પાચન ક્રિયાને સુધારવાની સાથે કબજિયાતની સમસ્યાથી પણ છુટકારો મેળવવા મદદ કરે છે.
૩. ડાયરિયા:
ડાયરિયાની સ્થિતિમાં પાતળા ઝાડા શરૂ થઈ જાય છે. થોડીજ વારમાં પીડિત વ્યક્તિનું શરીર લાચાર થવા લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં ગરમ મસાલાના ફાઇબરના ગુણ ઉપયોગી થઇ શકે છે. ફાઇબરનું સેવન ડાયરિયાની સ્થિતિમાં ફાયદાકારક થઈ શકે છે.
૪. ડાયાબિટીસની સમસ્યા:
ડાયાબિટીસની સમસ્યાથી બચવા માટે ગરમ મસાલો સકારાત્મક અસર દર્શાવે છે. ખરેખર, ગરમ મસાલાને તૈયાર કરવામાં ઘણા પ્રકારના મસાલાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તેમાંથી એક જીરું પણ છે. તેમજ જીરું એક સક્રિય એન્ટી ડાયબીટીક એજન્ટ છે. તે ડાયાબિટીસના લક્ષણોને ઘટાડવા માટે સક્રિય રૂપે કાર્ય કરે છે. તેથી ગરમ મસાલામાં રહેલ જીરું ડાયાબિટીસથી પીડાતા લોકો માટે ફાયદાકારક બની શકે છે.
૫. શરદી અને ઉધરસ માટે:
શરદી અને ઉધરસથી રાહત મેળવવા માટે પણ ગરમ મસાલાના ફાયદા જોઈ શકાય છે. શરદીના લક્ષણોમાં ઉધરસને પણ ગણવામાં આવે છે. તેના માટે ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. ખરેખર, ગરમ મસાલામાં ઉપયોગ થતા ધાણામાં ઝીંક જોવા મળે છે. તેમજ, ઝીંક બાળકોમાં જોવા મળતા શરદીના લક્ષણોને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
૬. કેન્સરની પરિસ્થિતિમાં:
કેન્સર જેવી ગંભીર બિમારીથી બચી રેહવા માટે પણ ગરમ મસાલો એક રામબાણ ઔષધિ રૂપે કાર્ય કરે છે. ખરેખર, તેવું એટલે સંભવ છે, કેમકે ગરમ મસાલાને તૈયાર કરવા માટે કાળા મરી અને સૂકા લાલ મરચાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તેમાં કેન્સર વિરોધી પ્રવૃત્તિ જોવા મળે છે. કેન્સર વિરોધી પ્રવૃત્તિ કેન્સર થવા માટે જવાબદાર સ્થિતિઓ સામે કાર્ય કરી તમને સુરક્ષિત રાખવા માટે વાપરી શકાય છે.
૭. જઠરાંત્રિય સમસ્યાઓ માટે:
જઠરાંત્રિયની સમસ્યા પેટ અને પાચન ક્રિયામાં થતી અલગ અલગ સમસ્યાઓ સાથે જોડાયેલ હોય છે. જઠરાંત્રિયમાં ગડબડ થવાનું એક મુખ્ય કારણ કબજિયાતને પણ માનવામાં આવે છે, હકીકતમાં, ગરમ મસાલાના માધ્યમથી કબજિયાતનો ઉપચાર સંભવ છે. ખરેખર, ગરમ મસાલામાં રહેલ ફાઈબરનું સેવન કબજિયાતની સમસ્યાને દૂર કરી, જઠરાંત્રિયમાં થતી ગડબડને સારી કરી શકે છે.
૮. શરીરને ડીટોકસીફાઈ કરવામાં:
ડીટોકસીફાઈ એક પ્રકારની ક્રિયા હોય છે. તેનાથી આપણા શરીરમાંથી ઝેરિલા પદાર્થોને દૂર કરવા, વજન ઘટાડવા અને સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન કરવામાં મદદ મળે છે. ડીટોકસીફાઈની પ્રવૃત્તિ વધારવા માટે એક સારા સ્ત્રોત રૂપે ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. કેમકે ગરમ મસાલામાં ડીટોકસીફાઈના ગુણ જોવા મળે છે.
૯. રોગ પ્રતિકારક શક્તિ વધારવા અને રોગો સામે લડવામાં:
ઉત્તમ રોગ પ્રતિકારક શક્તિ આપણા શરીરને ઘણા પ્રકારના સંક્રમણ અને રોગો સામે રક્ષણ આપવાનું કાર્ય કરી શકે છે. ગરમ મસાલામાં ઉપયોગ થતાં ધાણામાં ઝીંક મળી આવે છે. વિશેષજ્ઞોના મત મુજબ, ઝીંક રોગ પ્રતિકારક ક્ષમતા વધારવામાં મુખ્ય ભાગ ભજવે છે. તેથી, ગરમ મસાલા દ્વારા ઝિંકનું સેવન આપણી રોગ પ્રતિકારક ક્ષમતાને મજબૂત કરશે અને આપણું શરીર રોગોથી બચેલું રહેશે.
૧૦. દુખાવા અને સોજા માટે:
દુખાવા અને સોજામાં રાહત મેળવવા માટે પણ ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. તેનું કારણ એ છે કે ગરમ મસાલાને બનાવવામાં મેથીનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. એક વૈજ્ઞાનિક શોધમાં જોવા મળ્યું છે કે મેથીના બીજમાં એન્ટી ઇફ્લેમેટરી અને દુખાવો દૂર કરવાના ગુણ જોવા મળે છે. આ બંને ગુણ દુખાવા અને સોજામાં રાહત આપી શકે છે.
૧૧. આંખોના સ્વાસ્થ્ય માટે:
આંખોના ઉતમ સ્વાસ્થય માટે પણ ગરમ મસાલાને ખૂબ ઉપયોગી માનવામાં આવ્યો છે. તેના માટે ગરમ મસાલામાં ઉપયોગ થતાં તજ ફાયદાકારક હોય છે. તજમાં ફોલેટની ભરપૂર માત્રા જોવા મળે છે. એક વૈજ્ઞાનિક શોધમાં જોવામાં આવ્યું છે કે ફોલેટનું સેવન જીયોગ્રાફીક એટ્રોકીથી આંખોને સુરક્ષિત રાખવામાં ફાયદાકારક હોય છે. જીયોગ્રાફીક એટ્રોકી આંખોનો એક રોગ, જેનાથી જોવાની ક્ષમતામાં ઘટાડો થાય છે.
૧૨. પેટના સોજા:
આ એવી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા છે, જેમાં પેટ ભરેલું હોય એવો અનુભવ થાય છે અને પેટ સોજેલું પણ લાગી શકે છે. આ સમસ્યાનું એક મુખ્ય કારણ કબજિયાત હોય શકે છે. તેમજ ગરમ મસાલામાં રહેલા ફાઇબરનું સેવન કરવાથી કબજિયાત દૂર કરી શકાય છે. તેનું સેવન કરવાથી પેટના સોજા અથવા બ્લોટિંગની સમસ્યા દૂર થઈ શકે છે.
૧૩. શ્વાસની દુર્ગંધ દૂર કરવા:
ગરમ મસાલાનો મોઢાની દુર્ગંધને દૂર કરવા માટે પણ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ગરમ મસાલાને તૈયાર કરવામાં લવિંગનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. લવિંગમાં એન્ટી ઓક્સિડન્ટ ગુણ જોવા મળે છે. એક ડોકટરી રિસર્ચ મુજબ તે જોવા મળ્યું કે એન્ટી ઓક્સિડન્ટ ગુણ શ્વાસની દુર્ગંધને દૂર કરે છે.
૧૪. ધીમા વૃદ્ધત્વ માટે:
વધતાં ઉંમરના લક્ષણોને ધીમા કરવા માટે પણ ગરમ મસાલા ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. તેના માટે ગરમ મસાલો બનાવવા માટે ઉપયોગી ઉપયોગ ફાયદાકારક થઈ શકે છે. .,.., એન્ટી ઓક્સિડન્ટ ગુણ જોવા મળે છે અને તે ગુણ સ્લો ઇજીંગની પ્રક્રિયાને વધારવામાં મદદ કરી શકે છે.
ગરમ મસાલા ખાવાથી થતા ફાયદાઓ જાણ્યા પછી, ચાલો હવે જાણીએ કે તેમાં કયા કયા પૌષ્ટિક તત્વો જોવા મળે છે.
ગરમ મસાલાના પૌષ્ટિક તત્વો:
- પોષક તત્વો – માત્રા પ્રતી 100 ગ્રામ
- ઉર્જા – 571 કેલેરી
- પ્રોટીન – 21.43 ગ્રામ
- ચરબી – 35.71 ગ્રામ
- કાર્બોહાઈડ્રેટ – 28.57 ગ્રામ
- ફાઈબર, કુલ ડાયટરી – 14.3 ગ્રામ
- આયર્ન – 7.71 મિલિગ્રામ
- સોડિયમ – 1071મિલિગ્રામ
- ફેટી એસિડ, ટોટલ સેચ્યુરેટેડ – 7.14 ગ્રામ
લેખના આ ભાગમાં અમે ઘરે ગરમ મસાલો તૈયાર કરવાની રીત જણાવી રહ્યા છીએ.
ગરમ મસાલો બનાવવાની રીત:
ગરમ મસાલામાં શું શું હોય છે અને તેને કેવી રીતે બનાવવો, તેના વિશે નીચે જણાવવામાં આવેલી ગરમ મસાલો બનાવવાની રીત ધ્યાનપૂર્વક વાંચો.
સામગ્રી:
- બે મોટી ચમચી જીરૂ
- બે મોટી ચમચી ધાણાના બીજ
- બે મોટી ચમચી એલચીના દાણા
- બે મોટી ચમચી મરી
- બે નાની લાલ મરચી
- ત્રણ ઇંચનો તજનો ટુકડો
- એક ચમચી આખા લવિંગ
- એક ચમચી ખાંડેલુ જાયફળ
- અડધી ચમચી પીસેલું કેસર
- એક ચમચી મેથીના દાણા
- ચાર તજના પાન
નોંધ:
ગરમ મસાલો બનાવવા માટે લોકો દ્વારા આ સામગ્રીઓ ઉપરાંત પણ કેટલાક બીજા મસાલાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, તે તેમના સ્વાદ અને જરૂરિયાત મુજબ હોય છે. તેથી ઘણા લોકો તેમાં તુલસીનાં પાન, આદુના સૂકા ટુકડા, મેથીના બીજનો પણ સમાવેશ કરે છે.
બનાવવાની પ્રક્રિયા:
- સૌપ્રથમ એક સારા વજનવાળી કડાઈ લો અને તેને ગેસ પર ધીમા તાપે ગરમ કરવા માટે મૂકો.
- ધ્યાન રાખવું કે કડાઈ સૂકી હોય.
- હવે તેમાં જીરું, ધાણા, એલચી, તજ અને લવિંગ નાખો.
- ગરમ થયા પછી જ્યાં સુધી મસાલાના રંગોમાં પરિવર્તન ન આવે ત્યાં સુધી વચ્ચે વચ્ચે હલાવતા રહો.
- તેને લગભગ દસ મિનિટ સુધી વધુ સારી સુગંધ આવે ત્યાં સુધી શેકતા રહો.
- ધ્યાન રાખવું કે તેને ધીમા તાપે જ શેકવું.
- હવે બાકીની સામગ્રીઓ (જાયફળ અને કેસર સિવાય) ને પણ બે મિનિટ સુધી શેકી લો.
- જ્યારે બધી સામગ્રીઓ ઠંડી થઈ જાય, ત્યારે તેને મિક્સરમાં પીસીને પાવડર બનાવી લો.
- ત્યાર બાદ તૈયાર પાવડરમાં જાયફળ તેમજ કેસર ભેળવો.
- પછી તેને ઠંડુ થવા માટે રાખી દો.
- હવે તમારો ગરમ મસાલો તૈયાર છે. તમે તેને હવાચુસ્ત બરણીમાં ભરીને સૂકા સ્થાને રાખો.
- તમે આ મસાલો આગળના છ મહિના સુધી ઉપયોગ કરી શકો છો.
ગરમ મસાલાના ઉપયોગ:
- ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ શાકભાજી બનાવવામા કરી શકાય છે.
- તેનો ઉપયોગ બટાકાની ટીક્કી બનાવવા માટે કરી શકાય છે.
- ગરમ મસાલાને મીઠા સાથે છાશમાં ઉમેરીને પી શકાય છે.
- બેસની ભીંડી બનાવવા માટે ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
- અથાણાં, ખટાઇ અને સલાડની ડ્રેસિંગમાં ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
ક્યારે ખાવો:
- ગરમ મસાલો તમે દિવસમાં કોઇપણ સમયે ખાઈ શકો છો.
કેટલો ખાવો:
- ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ એક સમયે અડધી ચમચી કરતા ઓછો (એક વ્યક્તિ માટે) કરી શકાય છે. તેના સેવન વિશે સચોટ માહિતી માટે, તમારે ડાયટિશિયનની સલાહ લેવી જ જોઇએ.
ગરમ મસાલાના નુકશાન:
- ગરમ મસાલાના નુકશાન આ રીતે હોઈ શકે છે:
- આયાત કરેલા ગરમ મસાલામાં લેડની માત્રા હોઈ શકે છે, જેનું વધુ પડતું સેવન શરીરમાં ઝેર ઉત્પન્ન કરી શકે છે.
- ગરમ મસાલા માં વપરાતા કેટલાક આ મસાલાઓ જેવા કે ધાણામાં ઝિંકની માત્રા જોવા મળે છે, વધુ પડતા ઝિંકનું સેવન કરવાથી ઉલ્ટી અને ઉબકા થાય છે.
- ગરમ મસાલામાં સોડિયમની માત્રા ખૂબ વધારે પ્રમાણમાં હોય છે અને સોડિયમનું વધારે પડતું સેવન હાઇ બ્લડપ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
અલબત્ત, અત્યાર સુધી તમે ગરમ મસાલાઓનો ઉપયોગ શાકભાજી અને વાનગીઓ બનાવવા માટે કરતા હતા, પરંતુ હવે તેમાં છુપાયેલા સ્વાસ્થ્યના રહસ્યથી પણ વાકેફ થઈ ગયા છો. તેથી, હવે ઉપર જણાવેલ વપરાશ અને ઉપયોગની પદ્ધતિને ધ્યાનમાં રાખીને, ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ કરો. તેના વપરાશ સાથે સંકળાયેલ સાવચેતીઓ અને મુશ્કેલીઓ ધ્યાનમાં રાખો, જે લેખમાં કહેવામાં આવ્યું છે. જો તમે ગરમ મસાલાના વપરાશ સાથે સંકળાયેલા કોઈપણ અન્ય ફાયદા અથવા આડઅસર શેર કરવા માંગતા હો, તો તમે નીચેના કમેન્ટ બોક્સનો ઉપયોગ કરી શકો છો.
જો તમને આ માહિતી સારી લાગી હોય તો અમને કમેન્ટ સેકશન માં જરૂર જણાવજો.. આવી અવનવી માહિતી જાણવા માટે અમારું પેજ “ફક્ત ગુજરાતી” લાઈક કરો અને તમારા મિત્રો તથા સગા સંબંધીઓ સાથે શેર જરૂર
કરવું.
નોંધ : આ લખાણ ની કોપી કરતા પહેલા અમારી લેખિત મંજૂરી લેવી જરૂરી છે.
Author: FaktGujarati Team