એક સારા વાલી તે જ હોય છે જે બાળકના હિતમાં કોઈપણ નિર્ણય લેવાની કોશિશ કરે છે, એક સારા માતા-પિતાને પરફેક્ટ થવાની જરૂર હોતી નથી. કોઈપણ પરફેક્ટ હોતું નથી, અને કોઈ બાળક પણ પરફેક્ટ હોતું નથી આ વાતને ધ્યાનમાં રાખવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે જ્યારે આપણે આપણી અપેક્ષાઓને નિર્ધારિત કરીએ છીએ.
સફળ પેરેન્ટીંગ પરફેક્ટ કરવા વિશે નથી પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી કે આપણે તે લક્ષ્ય માટે કામ કરવું જોઈએ નહીં. અહીં પેરેન્ટિંગ ટિપ્સ આપવામાં આવી છે જે આસાન નથી પરંતુ તેમ છતાં તમે તેને મારી શકો છો જેથી બાળકોને યોગ્ય પરવરિશ મળી શકે.
1 એક સારા રોલ મોડલ બનો
બાળકો માટે પોતે જ એક સારા રોલ મોડલ બનો તેમને માત્ર જણાવો કે તમે તેમની પાસેથી શું કરાવવા માંગો છો પરંતુ તેમને જાતે કરીને બતાવો.
નકલ કરીને શીખવાની બાબતમાં મનુષ્ય એક રીતે જ પ્રજાતિ છે આપણો પ્રોગ્રામ કંઈક એ પ્રમાણે છે કે આપણે બીજાને સમજીને તેમની ક્રિયાનું અનુસરણ કરીએ છીએ અને તે આદતમાં પણ સામેલ થઈ જાય છે બાળકો ખાસ કરીને પોતાના માતા પિતા દ્વારા કરવામાં આવતા કામ ખૂબ જ ઊંડાણપૂર્વક જુએ છે.
તમે બાળકોને જેવા વાળવા માંગો છો અથવા તો જેવા વ્યક્તિ બનાવવા માંગો છો તેવા તમે પોતે પહેલા બનો. પોતાના બાળકનું સન્માન કરો અને તેમને સકારાત્મક વ્યવહાર બતાવો તમારા બાળકને ભાવના પ્રત્યે સહાનુભૂતિ રાખો. આમ કરવાથી તમારું બાળક પણ તમારી જ પેટર્ન ફોલો કરશે.
2 બાળકોને પ્રેમ કરો અને પ્રેમ જાહેર પણ કરો
બાળકો પ્રત્યે પોતાનો પ્રેમ બતાવો. તમારા બાળકથી વધુ પ્રેમ કરવાથી વધારે કોઈ જ બાબત નથી બાળકોને પ્રેમ કરવો તેમને બગાડવું નથી. ઘણા બધા માતા-પિતા પ્રેમના નામ પર બાળકોને ભૌતિક વસ્તુઓ ઉદારતા અને ઓછી અપેક્ષાઓ જેવી સુરક્ષાત્મકતા આપે છે. જ્યારે તમે બાળકોને પ્રેમની જગ્યાએ આ વસ્તુ આપો છો તો વાસ્તવિકતામાં તમારું બાળક બગડી રહ્યું છે.
બાળકોને પ્રેમ આપવો હોય તો જ આસાન છે જેટલું તેમને ગળે લગાવવું બાળકોની સાથે સમય વિતાવો અને દરરોજ તેમની વાતને સંપૂર્ણ ગંભીરતાથી સાંભળવી. જ્યારે તમે આ પ્રકારનો પ્રેમ જાવો છો ત્યારે બાળકોમાં સારું અનુભવ થતાં હોર્મોન ઓકસીટોસીન નો સ્ત્રાવ થાય છે. આમ કરવાથી બાળકોમાં લંચીલાપણું વિકસિત થાય છે અને તમારી સાથે બાળકનો સંબંધ મજબૂત થશે.
3 ઉદાર અને સકારાત્મક પેરેન્ટિંગ નો અભ્યાસ કરો
બાળકોનો જન્મ લગભગ 100 અરબ મસ્તિષ્ક કોષિકાઓની સાથે અપેક્ષા કૃત ઓછા કનેક્શનની સાથે થાય છે, અને આ કનેક્શન આપણા વિચારોને બનાવે છે આપણા કાર્યને ચલાવે છે આપણા વ્યક્તિત્વને આકાર આપી છે અને મૂળ રૂપથી નિર્ધારિત કરે છે કે આપણે વાસ્તવિકતામાં કોણ છે અને તે આપણા જીવન પરના અનુભવના માધ્યમથી મજબૂત બનાવે છે.
બાળકોની સામે સકારાત્મક અનુભવ કહો એવા માધ્યમમાં પાસે પોતાની સકારાત્મક અનુભવ પ્રાપ્ત કરવા અને તેમને બીજાની સામે પ્રેસ કરવાની ક્ષમતા આવશે, તો તમે તમારા બાળકને નકારાત્મક અનુભવ આપશો તો તેમનો એ જ પ્રકારનો વિકાસ થશે જેવું થવું જોઈએ નહીં.
બાળકોને લુડી ગાયને સુવડાવું તેમની સાથે દોડ લગાવો તેમને પાર્કમાં ફરવા લઈ જાવ, તમારી બાળકની સાથે હસો,ભાવના અવતાર ચઢાવવામાં બાળકોની સાથે રહો સકારાત્મક દ્રષ્ટિ સાથે કોઈ પણ સમસ્યાની સાથે સમાધાન કરો. આ સકારાત્મક અનુભવનો માત્ર તમારા બાળકના મગજમાં યોગ્ય કનેક્શનનું નિર્માણ કરે છે પરંતુ બાળકોના મનમાં તમારી યાદો પણ બનાવે છે જે તમારું બાળક જીવનભર પોતાના મનમાં લઈને ફરે છે.
જ્યારે આનંદની વાતચીત આવે છે ત્યારે સકારાત્મક વ્યવહારો ખૂબ જ કઠિન લાગે છે પરંતુ સકારાત્મક અને શાસનનો અભ્યાસ કરવો અને સજાતી બચવા માટે સંભવ છે એક તારા માતા-પિતા હોવાનો અર્થ એ છે કે તમારે પોતાના બાળકને નૈતિકતા શીખવાડવાની જરૂર છે કે શું સારું છે અને શું ખોટું છે દરેક વસ્તુની એક સીમા નક્કી કરવી અને યોગ્ય સંગ હોવો સારા અનુસાસનની એક ચાવી છે. નિયમોને લાગુ કરતી વખતે દયાળુ અને સરળ રહો, બાળકોના દરેક વ્યવહાર પાછળનું કારણ ધ્યાન આપો અને બાળકોને છે ભૂલ માટે સજા આપવાની જગ્યાએ ભવિષ્ય માટે શીખવાનો એક મોકો આપો.
4 બાળકો માટે એક સુરક્ષિત જગ્યા બનો
તમારા બાળકોને જણાવો કે તમે તેમની માટે હંમેશા છે અને તેમના સંકેતો અને જરૂરિયાતો પ્રત્યે સંવેદનશીલ છે તમારા બાળકને એક વ્યક્તિના રૂપે સમર્થન અને સ્વીકૃતિ આપો. તમારા બાળક માટે એક સુરક્ષિત વ્યક્તિ બનાવી જેથી તે તમારું મન સમજી શકે. માતા-પિતા બાળકોને આ પ્રકારનું લાલન પાલન કરે છે તે બાળકોમાં હંમેશા વિનમ્રતાનો વિકાસ થાય છે, સામાજિક કૌશલ્ય વિકસે છે અને માનસિક વિકાસ પણ ખૂબ જ સારી રીતે થાય છે.
5 બાળકો સાથે વાતચીત કરો અને તેમની મદદ કરો
આપણામાંથી લગભગ લોકો પહેલાથી જ વાતચીતતા મહત્વને જાણે છે, પોતાના બાળક સાથે વાત કરવાની તેમને પણ ધ્યાનથી સાંભળો બાળકો સાથે ખુલીને વાતચીત કરવાથી તમારા બાળકો સાથે સારા સંબંધ થશે અને સમસ્યા થશે ત્યારે તમારું બાળક સમાધાન માટે પહેલા તમારી પાસે આવશે
બાળકો સાથે તે અનુભવ ઉપર વાત કરો જેનાથી તેમને તકલીફ થઈ હોય તમારા બાળકની વસ્તુઓનો વિસ્તારથી સમજાવો કે આ કઈ રીતે થયું? અને ક્યાં થયું? તથા તેમને કેવો અનુભવ કર્યો? તે જણાવતા રહો આમ કરવાથી તમારા બંને વચ્ચે કમ્યુનિકેશન ઉત્પન્ન થશે અને તેનું સમાધાન લાવવાની જરૂર પડશે ત્યારે તમે એક સારા માતા-પિતા હોવાના કારણે દરેક સવાલના જવાબ આપવાની તેમને જરૂર નહીં રહે. માત્ર તેમની વાત સાંભળવા અને સ્પષ્ટ સવાલ પૂછવાથી તેમને તમારા અનુભવોનો સમજ બનાવવા તથા યાદો એકત્રિત કરવામાં મદદ મળશે.
6 પોતાના બાળક પર પ્રભાવ
આપણામાંથી ઘણા બધા લોકો બાળક માટે પોતાના માતા પિતા થી અલગ પેરેન્ટ્સ બનવા માંગે છે ત્યાં સુધી કે જે લોકોની યોગ્ય પરવરીશ અને એક ખુશાલ બાળપણ હતું તે પણ બાળકોને પરવરિસ કરતી વખતે અમુક બાબતોમાં બદલાવ ઈચ્છે છે પરંતુ ઘણી બધી વખત જ્યારે આપણે આપણો મોં ખોલીએ છીએ ત્યારે એ જ પ્રમાણે બોલીએ છીએ અને કરીએ છીએ જો આપણા માતા પિતા એ કર્યું છે.
ઘણી વખત આપણે બાળપણ જાતે જીવ્યા છીએ એવું જ બાળપણ આપણા બાળક માટે પણ ઇચ્છીએ છીએ, સમજવાની દિશામાં એક પગલું છે જે આપણે એ પ્રમાણે કરીએ છીએ આપણે તેમનું પાલન કરીએ છીએ અને તે વસ્તુ પર ધ્યાન આપો જેને તમે બદલવા માંગો છો અને વિચારો કે તમે તેને વાસ્તવિક પરીદ્રશ્યમાં અલગ રીતે કેવી રીતે કરી શકો છો બીજી વખત જ્યારે આ મુદ્દાને ધ્યાનમાં રાખો ત્યારે પોતાના વ્યવહારને બદલવાની પણ કોશિશ કરો.
જો તમે પહેલી વખતમાં સફળ નથી થતા તો હાર માનવી જોઈએ નહીં, એક બાળકના લાલન પોષણ ની રીતે જાગૃતતા ની સાથે બદલવા માટેનો આ અભ્યાસ ખૂબ જ અભ્યાસ માંગે છે.
7 પોતાના સ્વાસ્થ્યનું પણ ધ્યાન રાખો
માતા પિતાને પણ રાહતની જરૂર હોય છે, એવામાં પોતાના સ્વાસ્થ્યનું ખાસ ધ્યાન રાખો લગભગ ઘણી વખત બાળક ઉત્પન્ન થાય ત્યારે તમારી પોતાના સ્વાસ્થ્ય અને તમારા લગ્ન બીજી પ્રાયોરિટી થઈ જાય છે અને તમે તેની ઉપર ધ્યાન જ આપતા નથી. જો વારંવાર આવું થતું રહે તો આ સમસ્યા મોઢું રૂપ લે છે અને જીવનસાથી સાથે તમારો સંબંધ મજબૂત કરવા માટે જરૂરથી સમય કાઢો. બાળકની પરવારીશમાં મદદ માગવાથી બિલકુલ શરમ અનુભવશો નહીં પોતાની દેખભાળ માટે પણ” મી ટાઈમ ” કાઢવો ખૂબ જ જરૂરી છે માતા-પિતા શારીરિક અને માનસિક રૂપે પોતાની દેખભાળ કરી શકે છે તેથી તેમના લાલન પોષણ અને જીવનમાં ઘણો બધો ફરક પડે છે જો તમે બંને તેમાં ફેલ થઈ જાવ છો તો તમારું બાળક પણ તેમાં પ્રભાવિત થશે.
8 મારશો નહિ ભલે ગમે તે થઈ જાય
તેમાં કોઈ સંદેશ નથી અમુક માતા-પિતા ક્યારે ક્યારે બાળકો સાથે વાતચીત મનાવવા માટે તેમને મારે છે અને આમ કરવાથી તેમને રાહત થાય છે પરંતુ ખોટી રીતે તમે બાળકોને યોગ્ય વસ્તુ શીખવી શકતો નહીં તેનાથી માત્ર બાળક બહારની વસ્તુથી ડરતાથી છે એવામાં બાળકને સજાતી દૂર રાખવા માટે અને પકડાઈ જવાથી બાળકોની કોશિશ કરનાર વ્યવહાર તરફ પ્રેરિત થશે. બાળકો સાથે માર્કેટ કરવાથી તેમના મનમાં આ વાત સ્થાપિત થઈ જાય છે કે તે હિંસા મક રીતે સમસ્યાનો હલ કરી શકે છે જે બાળકો મારપીટ નો શિકાર થાય છે તેમને બીજા બાળકોની સાથે લડાઈ ની સંભાવના વધી જાય છે અને તે વિવાદોથી સોલા જવા માટે બદમાશ્રી ગાળ શારીરિક આક્રત્મકતાનો ઉપયોગ કરીને તે વાતનો નિવેડો લાવે છે આમ માતા પિતા સાથે ખરાબ સંબંધ માનસિક સ્વાસ્થ્યના મુદ્દા પર ઘરેલુ હિંસા પીરિત અથવા દૂર વ્યવહારના પરિણામ સ્વરૂપે બાળકો પોતાના જીવનમાં ઘણું બધું ખોટું શીખે છે.
અનુશાસન માટે ઘણા બધા સારા વિકલ્પ છે જે વધુ પ્રભાવિત સાબિત થઈ શકે છે જેમ કે સકારાત્મક અનુસાશન અને સકારાત્મક સુદ્રઢીકરણ.
9: પેરેન્ટિંગ પરિપ્રેક્ષ્યમાં લક્ષ્યો યાદ રાખો
વસ્તુઓને અંગત રીતે રાખો અને તમારા કાયમી ધ્યેયને યાદ રાખો.બાળકને ઉછેરવાનો તમારો ધ્યેય શું છે?જો તમે મોટાભાગના માતા-પિતા જેવા છો, તો તમે ઇચ્છો છો કે તમારું બાળક શાળામાં સારું પ્રદર્શન કરે,જવાબદાર અને સ્વતંત્ર બને, આદર કરે, સંભાળ રાખે અને દયાળુ બને અને સુખી, સ્વસ્થ અને સમૃદ્ધ જીવન જીવે.પરંતુ તમે તે લક્ષ્યો તરફ કામ કરવા માટે કેટલો સમય પસાર કરો છો?
તો જો તમે મોટાભાગના માતા-પિતા જેવા છો, તો પછી તમે કદાચ એક જ દિવસમાં બાળકને કસ્ટમાઇઝ કરવાનું વિચારી રહ્યા છો. જેમ કે લેખકો, સીગલ અને બ્રાયસન, તેમના પુસ્તક ધ હોલ-બ્રેઈન ચાઈલ્ડમાં સમજાવે છે,
સર્વાઇવલ મોડને તમારા જીવન પર કબજો ન થવા દો, તેથી આગલી વખતે જ્યારે તમે ગુસ્સે અથવા હતાશ અનુભવો છો, ત્યારે પાછળ જાઓ. તમારા અથવા તમારા બાળક માટે ગુસ્સો અને હતાશાના પરિણામો વિશે વિચારો. તેના બદલે, દરેક નકારાત્મક અનુભવને તેના માટે શીખવાની તકમાં ફેરવવાની રીતો શોધો.આમ કરવાથી તમને માત્ર તંદુરસ્ત દૃષ્ટિકોણ જ નહીં મળે, પરંતુ તમે તમારા બાળક સાથે સારા સંબંધ બાંધવાના તમારા પ્રાથમિક ધ્યેયોમાંથી એક તરફ પણ કામ કરી રહ્યા છો.
10. નવીનતમ મનોવિજ્ઞાન અને ન્યુરો સાયન્સ રિસર્ચ નો લાભ લો
મનોવિજ્ઞાન પેરેન્ટીંગને લઈને ઘણા બધા રિસર્ચ કરે છે એવામાં જે જ્ઞાન વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા પહેલેથી જ શોધાઈ ગયું છે તેનો લાભ જરૂરથી ઉઠાવો વિજ્ઞાન દ્વારા સ્વીકૃત સારા પેરેન્ટિંગ ની સલાહ અને જાણકારી માટે અમુક પેરેન્ટિંગ પુસ્તક વાંચો તેનાથી તમારા બાળકની યોગ્ય પરવરિસની માહિતી મળશે.
વૈજ્ઞાનિક જ્ઞાન તે ઉપયોગ નિશ્ચિત રૂપથી દરેક બાળક ઉપર ફિટ બેસે તેવું નથી દરેક બાળક અલગ હોય છે અને સર્વશ્રેષ્ઠ પેરેન્ટિંગ શૈલીની અંદર ઘણા બધા અલગ અલગ પ્રભાવી પેરેન્ટિંગ અભ્યાસ થઈ શકે છે જેને તમે તમારા બાળકના સ્વભાવ અનુસાર પસંદ કરી શકો છો ઉદાહરણ તરીકે બાળકની સાથે મારપીટ સિવાય ઘણા બધા સારા વિકલ્પ છે, જેમ કે તેમને ફરીથી કામ આપવું તર્ક વિશેશાધિકારીને હટાવીને અનુસાસન પદ્ધતિ તમે પસંદ કરી શકો છો જે તમારા બાળક માટે સારું કામ કરી શકે છે.
પેરેન્ટિંગ ઉપર અંતિમ વિચાર
સારી વાત એ છે કે પરવરીશ ખૂબ જ કઠિન કામ છે અને તે ખૂબ જ ફાયદાકારક પણ છે ખરાબ હિસ્સો છે કે ખૂબ જ લાંબી મહેનત પછી યોગ્ય પરવરીશ રંગ લાવે છે આમ તો તે કોઈ પુરસ્કારની જેમ જ હોય છે પરંતુ જો આપણે શરૂઆતથી જ સંપૂર્ણ મહેનતથી તેમાં લાગેલા રહેશો તો પુરસ્કાર જરૂરથી પાછો લાવી શકશો અને અફસોસ કરવાથી આપણને કંઈ જ નહીં મળે.
જો તમને આ માહિતી સારી લાગી હોય તો અમને કમેન્ટ સેકશન માં જરૂર જણાવજો.. આવી અવનવી માહિતી જાણવા માટે અમારું પેજ “ફક્ત ગુજરાતી” લાઈક કરો અને તમારા મિત્રો તથા સગા સંબંધીઓ સાથે શેર જરૂર કરવું.
નોંધ : આ લખાણ ની કોપી કરતા પહેલા અમારી લેખિત મંજૂરી લેવી જરૂરી છે.
Author: FaktGujarati Team