પાણીને ચોખ્ખું કરવું હોય અથવા તો શેવિંગ કર્યા પછી લોશન માટે ઉપયોગ કરવાનો હોય ત્યારે ફટકડીનો ઉપયોગ તમે ઘણા બધાને કરતા દેખ્યા હશે. અને સાંભળ્યા પણ હશે ત્યાં જ કદાચ જ તમને જાણકારી હશે કે આ પારદર્શી પથ્થર જેવી દેખાતી ફટકડી સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત ઘણી બધી પરિસ્થિતિ માં મદદરૂપ સાબિત થાય છે એ જ કારણ છે કે અમે આ લેખમાં તમને ફટકડી ના ફાયદા જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ જેના વિશે તમે પહેલા કદાચ જ સાંભળ્યું હશે આ લેખમાં બતાવવામાં આવતા ફટકડી ના ફાયદા ખૂબ જ ઘરેલુ ઉપાય છે જે સમસ્યામાં રાહત આપી શકે છે. તેને કોઈપણ સમસ્યાનો ઉપચાર કહી શકતો નથી કોઈ પણ બીમારી પહેલાં સંપૂર્ણ ઉપચાર ડોક્ટરના પરામર્શ ઉપર જ નિર્ભર કરે છે.
આવો સૌથી પહેલા આપણે ફટકડી શું છે તે વિષે જાણી લઈએ ત્યારબાદ ફટકડી ના ફાયદા થી જોડાયેલી જાણકારી મેળવીશું
ફટકડી શું છે?
ફટકડી એક રંગ હિના રાસાયણિક પદાર્થ છે જે ક્રિસ્ટલ ની જેમ હોય છે તેના રાસાયણિક નામ પોટૅશિયમ ઍલ્યુમિનિયમ સલ્ફેટ છે જેને અંગ્રેજીમાં એલ એમ કહેવામાં આવે છે. સામાન્ય દેખાતા આ પદાર્થ માં ઘણા ઔષધીય ગુણ ઉપસ્થિત હોય છે તે ગુણોની ઉપસ્થિતિના કારણે ફટકડી નું મહત્વ ચિકિત્સા ક્ષેત્રમાં ખૂબ જ મહત્વનું છે ફટકડી કયા કામે આવે લાગે છે અને ફટકડી માં ઉપસ્થિત ઔષધીય ગુણોથી જોડાયેલી વિસ્તૃત જાણકારી આપણે આ લેખમાં જાણીશું.
ફટકડીના ઔષધીય ગુણ
નીચે આપેલ બિંદુઓ ના માધ્યમથી આપણે ફટકડી માં ઉપસ્થિત અમુક સામાન્ય ઔષધીય ગુણો વિશે જાણી શકીએ છીએ
- એન્ટિબાયોટિક (સૂક્ષ્મ જીવોનો નાશ કરનાર)
- એન્ટિ-ટ્રિકોમોનાસ (પ્રોટોઝોલ ચેપને મારી નાખે છે)
- એન્ટીઑકિસડન્ટ (મુક્ત રેડિકલની અસરનો નાશ કરે છે)
- એન્ટિ ઇન્ફ્લેમેટરી (બળતરા ઘટાડવા)
ફટકડી ના પ્રકાર
ફટકડીને યોગ્ય પસંદગી કરવી એ ખૂબ જ મોટો સવાલ હોઈ શકે છે યોગ્ય પસંદગી કરવા માટે તમારે તેના અલગ અલગ રૂપ વિશે જાણકારી મેળવવી પડશે આવો નીચે જાણીએ ફટકડી ના વિભિન્ન પ્રકારો વિશે
પોટેશિયમ એલમ
પોટેશીયમ એલમને પોટાશ એલમ પોટેશિયમ સલ્ફેટના નામથી પણ જાણવામાં આવે છે. તેનો ઉપયોગ લાંબા સમયથી કરવામાં આવે છે માનવામાં આવે છે કે ઇસવીસન પૂર્વે ૧૪૦૦ની આસપાસ ફટકડીના આ રુપનો ઉપયોગ પાણીની ગંદકીને સાફ કરવા માટે કરવામાં આવ્યો હતો.
અમોનિયમ એલમ
અમોનિયમ એલમ એક સફેદ ક્રિસ્ટલ્સ પદાર્થ છે ફટકડીના આ પ્રકારનો ઉપયોગ સૌંદર્ય પ્રસાધન અને વ્યક્તિગત દેખભાળ સંબંધિત ઉત્પાદનો માં કરવામાં આવે છે. જેમકે શેવ કર્યા પછીના લોશનમાં અને હાથથી જોડાયેલા ઉત્પાદનો માં.
ક્રોમ એલમ
ક્રોમ એલમ પણ ફટકડીનો જ એક પ્રકાર છે જેને ક્રોમિયમ પોટેશિયમ સલ્ફેટના નામથી પણ જાણવામાં આવે છે. તે ક્રોમિયમ એક રાસાયણિક તત્વ ના પોટેશિયમ ડબલ સીટ છે જેનો ઉપયોગ ચામડું બનાવવાની પ્રક્રિયામાં કરવામાં આવે છે.
એલ્યુમિનિયમ સલ્ફેટ
આ કમ્પાઉન્ડની પેપર મેકર ની ફટકડી ના રૂપમાં પણ જાણવામાં આવે છે.આમ તો આ તક્નીકી રૂપથી તે ફટકડી નથી.
સોડિયમ એલમ
આ એક અકાર્બનિક કમ્પાઉન્ડ છે. જેને સોડા એલમના નામથી પણ જાણવામાં આવે છે. તે એક સફેદ ઠોષ પદાર્થ છે અને તેનો ઉપયોગ બેકિંગ પાઉડર ના નિર્માણમાં રૂપમાં કરવામાં આવે છે. તેને ખાવામાં વપરાતી ફટકડી પણ કહેવામાં આવે છે.
સેલેનમ એલમ
ફટકડી નો એક પ્રકાર જેમાં સલ્ફરની જગ્યાએ સેલેનિયમ ઉપસ્થિત હોય છે.
ફટકડી ના ફાયદા
લેખના આગળના ભાગમાં અમે શારીરિક સમસ્યાઓમાં ફટકડી ના ફાયદા જણાવવા જઇ રહ્યા છીએ જે આ પ્રકારે છે.
1 દાંતનું સ્વાસ્થ્ય બનાવી રાખે
દાંતમાં કૈવીટી અને આ કૈવીટી ના કારણે દાંતોમાં ની સમસ્યા થઈ જવી તે ખૂબ જ સામાન્ય બાબત છે ફટકડી ના ઉપાય માં આ સમસ્યાથી રાહત મેળવવા માટે ખૂબ જ કારગર સાબિત થઇ શકે છે અમેરિકાની ઇન્ડિયાના યુનિવર્સિટી દ્વારા કરવામાં આવેલા એક શોધ અનુસાર આ વાત સાબિત થઈ છે કે ફટકડીનો દાતો ઉપર નિયમિત ઉપયોગ કરવાથી દાંતમાં થતી કેવિટી ને નષ્ટ કરવામાં મદદ મળી શકે છે. આ ચટણીઓ ને જોતા જ એવું કહી શકાય કે દાંતના સ્વાસ્થ્યને બનાવી રાખવા માટે ફટકડી નો લાભ ખૂબ જ સહાયક થઇ શકે છે.
2 શરીરની દુર્ગંધ દૂર કરે
શરીરની દુર્ગંધ દૂર કરવા માટે ફટકડી ના ઉપયોગ ખૂબ જ લાભદાયક માનવામાં આવે છે એ વાતની પુષ્ટી ફટકડી થી સંબંધિત એક શોધમાંથી જાણવા મળી છે શોધમાં માનવામાં આવ્યું છે કે ફટકડી માં એન્ટીબેક્ટેરિયલ ગુણ જોવા મળે છે આ ગુણના કારણે શરીરમાંથી ઉત્પન્ન થતી દુર્ગંધને ઉત્પન્ન કરતા બેક્ટેરિયાને નષ્ટ કરીને ફટકડીથી ના ખાવાના ફાયદા મેળવી શકાય છે આ જ કારણથી ઘણા ડિઓડરન્ટ બનાવતી કંપની પણ એક સક્રિય ઘટક ના રૂપમાં ફટકડીને સામેલ કરે છે એવી પરિસ્થિતિમાં ફટકડીનો ઉપાય કરવાથી શરીરમાંથી આવતી દુર્ગંધ માંથી રાહત મેળવી શકાય છે.
3 માઉથવોશ
એક માઉથવૉશના રૂપમાં પણ ફટકડીના લાભ હાંસિલ કરી શકાય છે. કાકીની ગાંધી યુનિવર્સિટી દ્વારા કરવામાં આવેલ એક શોધ અનુસાર એ વાતની પુષ્ટી થઇ છે શોધમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે ફટકડીદ્વારા દાતો ઉપર જમા થયેલા પ્લાક ને દૂર કરવા માટે અને તેની સાથે જ લાળમાં ઉપસ્થિત હાનિકારક બેક્ટેરિયાને નષ્ટ કરવામાં મદદ કરે છે. તેના કારણે તેનો ઉપયોગ ખાસ કરીને બાળકોના મોત કે સ્વાસ્થ્યની બનાવી રાખવામાં મદદરૂપ સાબિત થાય છે. આ આધાર ઉપર કહી શકાય કે ફટકડીના ગુણ માઉથવૉશ માટે ખૂબ જ ઉપયોગી સાબિત થઇ શકે છે પરંતુ તેને પીવું જોઈએ નહીં.
4 તાવ ખાંસી અને અસ્થમા
અન્ય શારીરિક સમસ્યાઓની સાથે જ ફટકડીનો ઉપયોગ તાવ ખાંસી અને અસ્થમા જેવી સમસ્યાઓમાં પણ કારગર સાબિત થઇ શકે છે ફટકડી થી સંબંધિત એક શોધમાં આ વાતનો અણસાર મળ્યો છે આ શોધમાં સીધી રીતે જણાવવામાં આવ્યું છે કે ફટકડીનો ઉપયોગ ખાંસી અસ્થમા અને મેલેરીયા તથા થાઇરોડ ના તાવમાં સકારાત્મક પરિણામ પ્રદર્શિત કરી શકે છે. ત્યાં વિશેષજ્ઞોના અનુસાર ફટકડીનો ઉપયોગ ઘણી આયુર્વેદિક દવાઓ બનાવવા માટે પણ કરવામાં આવે છે પરંતુ તેના ડાયરેક્ટ સેવન કરવાથી દૂર રહેવું જોઈએ સારું થશે કે આ વિષયને લઈને તમે ડોક્ટર સાથે સંપર્ક કરો.
5 યુરીન ઇન્ફેકશનથી જોડાયેલ સમસ્યામાં રાહત
યુરીન ઇન્ફેકશન થી જોડાયેલી સમસ્યામાં ફટકડી ખાવાના ફાયદા સહાયક સાબિત થઇ શકે છે એક રિપોર્ટ અનુસાર ફટકડી મૂત્રાશયની થતા ભારે રક્તસ્રાવ ને રોકવા માટે મદદ કરી શકે છે. ફટકડી એક કારગર ઉપાય છે જે રક્તસ્ત્રાવ વાળા ભાગ ઉપર પ્રભાવી રીતે કામ કરે છે. આધાર પર માની શકાય કે ફટકડીના લાભ યુરિન ઈન્ફેક્શનમાં પણ સહાય કારક સાબિત થઈ શકે છે. એ વાતનું ધ્યાન રાખવામાં આવે કે પ્રાઇવેટ પાર્ટ ઉપર ડાયરેક્ટ ઉપયોગ કરવો જોઈએ નહીં કારણ કે તેનાથી બળતરાની સમસ્યા ઊભી થાય છે. તેની માટે ડોક્ટરના પરામર્શ લઈને ફટકડીના પાણીમાં સેવા કરી શકાય છે ફટકડીનું પાણી બનાવવા માટે એક ગ્લાસ ગરમ પાણીમાં ફટકડીનો એક નાનો ટુકડો નાખો અને અમુક સમય પછી તેને બહાર કાઢીને તે પાણીનું સેવન કરો.
6 જુ થી અપાવશે છુટકારો
ફટકડી ના ફાયદા વાળો માટે પણ ખૂબ જ ઉપયોગી સાબિત થઇ શકે છે જુઓ વાળની એક સામાન્ય સમસ્યા છે તેમાંથી રાહત મેળવવા માટે ફટકડી નો ઉપયોગ લાભકારી સાબિત થઇ શકે છે ખરેખર તો ઝૂમાંથી રાહત મેળવવા માટે આયુર્વેદિક ઉપચારથી સંબંધિત ઇન્ડિયન જનરલ ઓફ ટેકનોલોજીના એક શોધમાં આ વાત કહેવામાં આવી છે કે જેથી છુટકારો મેળવવા માટે ઘણા ઉપચાર જણાવવામાં આવ્યા છે જેમાં ફટકડીનું પણ નામ સામેલ છે.શોધમાં માનવામાં આવ્યું છે કે જુ માંથી રાહત મેળવવા માટે પેસ્ટ ના રૂપમાં ફટકડીનો ઉપયોગ સકાલ્પ ઉપર કરવો ખૂબ જ લાભદાયક સાબિત થઈ શકે છે.
7 વાગવાથી અને તેના ઘા ભરવા માટે ફટકડી નો ઉપયોગ
ફટકડીમાં ઘા ભરવાના ગુણ પણ જોવા મળ્યા છે. તેના કારણે સામાન્ય વાગવાથી અને નાના ઘાને સાફ કરવા તથા તેને ભરવા માટે ફટકડી નો લાભ અસરકારક સાબિત થાય છે એ વાતની પુષ્ટી ફટકડીના અવશધી ય લાભોથી સંબંધિત એક શોધમાંથી મળી છે એવું કહેવું ખોટું નહી હોય કે સામાન્ય વાગવા પર ફટકડી નો ઉપયોગ ફાયદાકારક છે.
8 ખીલ માટે
ફટકડીનો ઉપયોગ ખીલની સમસ્યામાં રાહત અપાવી શકે છે. આ વાતનો ઉલ્લેખ ઇન્ટરનેશનલ જનરલ ઓફ વુમેન ડર્મેટોલૉજિસ્ટ એક શોધમાં જોવા મળે છે આ શોધમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે પોતાના ગુણના કારણે તે રોમછિદ્રોને ટાઇટ કરવા નું કામ કરે છે. રોમ છિદ્ર મોટા હોવાના કારણે તેનું જોખમ વધુ રહે છે તે જ કારણે ચહેરા ઉપર ફટકડી લગાવવાના ફાયદા ખીલમાં રાહત આપવા માટે ઘણા હદ સુધી કારગર સાબિત થઇ શકે છે તેની માટે ફટકડીની પેસ્ટ પ્રભાવિત જગ્યા ઉપર લગાવવાની સલાહ આપવામાં આવે છે પરંતુ ધ્યાન રાખો કે તેના વધુ ઉપયોગથી તમારી ત્વચા કાળી પડી શકે છે.
9 કરચલીઓ ઓછી કરે અને વધતી ઉંમરના પ્રભાવને ઓછો કરે
ફટકડી થી સંબંધિત એનસીબીઆઈ ના એક શોધ અનુસાર તે એક પ્રાકૃતિક રીતે કામ કરે છે ફટકડીનો આ ગુણ ત્વચામાં કસાવ લાવીને રુક્ષ બેજાન અને લટકેલી ત્વચાની યોગ્ય કરવામાં સહાયક સાબિત થાય છે ત્યાં જ ફટકડીના આ ગુણને જોતા ઘણાં ડિગ્રીમાં પણ તેને સક્રિય ઘટક ના રૂપમાં ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે આ આધાર પર એવું માની શકાય કે ચહેરા ઉપર ફટકડી લગાવવાના ફાયદા વધતી ઉંમરના પ્રભાવને અને કરચલીઓની સમસ્યા ને ઠીક કરવા માટે ઘણી હદ સુધી ઉપયોગી સાબિત થઈ શકે છે. તોપણ ઠોસ પ્રમાણની ઊણપના કારણે તે વાત કહેવી ખૂબ જ મુશ્કેલ હશે કે આ આ બાબતમાં તે કેટલી પ્રભાવી સાબિત થશે.
10 ખરજવું અને ખંજવાળ
ફટકડીના ફાયદાકારક ગુણધર્મો ત્વચા સંબંધિત સમસ્યાઓ જેવી કે ખરજવું અને ખંજવાળમાં પણ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. એનસીબીઆઈના ફટકડી સંબંધિત સંશોધન દ્વારા આની પુષ્ટિ થઈ છે.સંશોધન માને છે કે ફટકડી ઘણી શારીરિક સમસ્યાઓ તેમજ ખરજવું (એક પ્રકારનો ત્વચાનો સોજો) અને પ્યુરીટીસ (ખંજવાળ) માં ફાયદાકારક અસરો પ્રદર્શિત કરી શકે છે.
ફટકડીનો ઉપયોગ
અલગ-અલગ સમસ્યાઓમાં ફટકડીનો ઉપયોગ અમુક ખાસ રીતે કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે જે આ પ્રમાણે છે.
ખાંસી અને અસ્થમા માટે
10 ગ્રામ ફટકડી અને 10 ગ્રામ ખાંડ ને પીસીને ચૂર્ણ બનાવો અને 14 ભાગમાં તેને અલગ અલગ કરો હવે દરરોજ રાત્રે સૂતાં પહેલાં એક કપ ગરમ દૂધમાં આ ચૂર્ણનો એક ભાગ નાખીને તેનું સેવન.
નોંધ :- ખાંસી માટે ફટકડી નો પ્રયોગ કરતા પહેલા ડોક્ટરની સલાહ જરૂર લો.
દાંત અને મોં માટે
દાંતોમાં થી પ્લાક અને કૈવીટી ને દુર કરવા માટે ફટકડી નો માઉથવૉશના રૂપમાં ઉપયોગ કરી શકાય છે તેની માટે એક ગ્લાસ ગરમ પાણી કરો અને તેમાં ચપટી મીઠું અને ૧ નાની ચમચી ફટકડીનો પાવડર ઉમેરીને ગાળી લો ઠંડુ થઈ જાય ત્યારબાદ પાણીને ઉપયોગમાં લઈ શકો છો.
જુ માટે
જુ માટે ફટકડી નો ઉપયોગ કરવા માટે ફટકડીનો પાવડર લો અને તેને પાણીમાં ઉમેરી હવે આ મિશ્રણને તમારા સકાલ્પ પર લગાવો અને 10 મિનિટ સુધી મસાજ કરો. ત્યારબાદ ઠંડા પાણીથી વાળને ધુઓ. તેમ કર્યા પછી વાળને શેમ્પુ અને કંડિશનર કરવાનું બિલકુલ ન ભૂલો.
ખેંચાણ માટે
તેના માટે હળદર અને ફટકડીનો પાવડર સમાન માત્રામાં લો અને તેની પેસ્ટ બનાવો અને તેને અસરગ્રસ્ત વિસ્તાર પર લગાવો. ધ્યાનમાં રાખો કે પેસ્ટને વધુ ઘસવું જોઈએ નહીં, તેને સૂકવવા માટે છોડી દો અને પછી ત્વચાને હૂંફાળા પાણીથી ધોઈ લો. થોડા દિવસો સુધી દિવસમાં બે-ત્રણ વાર આ ઉપાય કરવાથી તમને દુખાવામાં આરામ મળશે.
વાગવા અથવા ઘા માટે
એક ગ્લાસ ગરમ પાણીમાં એક ચમચી ફટકડીનો પાઉડર ઉમેરો અને સામાન્ય ગરમ પાણી થવા માટે મૂકો હવે વાગ્યા ઉપર અથવા ઘા ઉપર બેથી ત્રણ વખત આ પાણીથી ધુઓ.
દાઢી કર્યા બાદ
દાઢી કર્યા બાદ તમે તમારા ચહેરા ઉપર પાણીના અમુક ટીપાં છાંટીને ડાયરેક્ટ ફટકડીને રગડી શકો છો આમ કરવાથી પેપ્ટીક થવાની શંકા ઓછી થઈ જાય છે પરંતુ ફટકડી ની જગ્યાએ આફ્ટર શેવ લોશન નો ઉપયોગ કરવો વધુ સારો માનવામાં આવે છે.
કરચલી અને એન્ટિ એજિંગ માટે
- ચહેરા ઉપર સાફ પાણી છાંટો અને ફટકડીના ટુકડાને ડાયરેક્ટ સંપૂર્ણ ચહેરા ઉપર(આંખ અને હોઠ ને છોડીને) ધીમેધીમે રગડો.
- ફટકડી ના ઉપયોગ જાણ્યા બાદ હવે આપણે ફટકડીને સુરક્ષિત રાખવા વિશે જાણીશું
- ફટકડીને લાંબા સમય સુધી સુરક્ષિત કેવી રીતે રાખવા નીચે આપેલ ઉપાય ના માધ્યમથી ફટકડીને સુરક્ષિત રાખવા વિશે જાણી શકાય છે.
- ફટકડીના ક્રિસ્ટલ ને હંમેશા સૂકવીને રાખવું જોઇએ જેનાથી તે લાંબા સમય સુધી સુરક્ષિત રહી શકે છે.
- તેના ઉપયોગ કર્યા બાદ કોઈપણ એરટાઈટ કન્ટેનરમાં રાખીને તેને સુરક્ષિત કરી શકાય છે.
- ફટકડીના પાવડરની વાત કરીએ તો તેને હંમેશા એર ટાઈટ કન્ટેનરમાં મૂકવો જોઈએ.
જો તમને આ માહિતી સારી લાગી હોય તો અમને કમેન્ટ સેકશન માં જરૂર જણાવજો.. આવી અવનવી માહિતી જાણવા માટે અમારું પેજ “ફક્ત ગુજરાતી” લાઈક કરો અને તમારા મિત્રો તથા સગા સંબંધીઓ સાથે શેર જરૂર કરવું.
નોંધ : આ લખાણ ની કોપી કરતા પહેલા અમારી લેખિત મંજૂરી લેવી જરૂરી છે.
Author: FaktGujarati Team